عيد سعيد قربان، عيد وانهادن تعلقات و علايق زميني و رهانيدن روح در مسير عبوديت و پرستش معبود جاوداني مبارك و خجسته باد
روز تقرّب
عيد قربان، جلوه‌گاه تعبّد و تسليم ابراهيميان حنيف است، و فصل قرب مسلمانان به خداوند، در سايهي عبوديّت.
عيد قربان فصل قرباني كردن عزيزها در آستان عزيزترين يعني خداست. عيد قربان مجراي فيض الهي و بهانهي عنايت رحماني به بندگان مؤمن و مطيع است و هر كس بتواند رضاي خويش را فداي رضاي حق كند، از خواستهي دل در راه خواستهي خدا چشم بپوشد و از داشته‌ها و خواسته‌ها بگذرد و به مرز عبوديت مي‌رسد. قرباني، وسيلهي قرب به خداست و عيد قربان روز تقرّب به پروردگار مي‌باشد.
عيد فداكاري و ايثار
عيد قربان يكي از اعياد بزرگ اسلامي است كه يادآور زيباترين نمونهي تعبّد انسان در برابر خداوند متعال مي‌باشد. عيد قربان، عيد فداكاري، ايثار، قرباني، اخلاص و عشق است. فدا كردن فرزند دلبند خود، در راه خدا، امتحاني الهي براي حضرت ابراهيم عليه‌السلام بود كه عيد قربان يادآور آن مي‌باشد. اسلام نيز خواسته است كه مسلمانان هر سال عيد قربان را جشن بگيرند تا اين اصول و ارزش‌هاي الهي را همواره مدّ نظر داشته و براي تبعيّت از دستورات خداوند و كسب رضايت الهي آمادهي هرگونه ايثار و فداكاري باشند.
نمايش تسليم و رضا
قرآن كريم ضمن بيان داستان‌هاي آموزنده كه از مهم‌ترين برنامه‌هاي تربيتي آن كتاب الهي است، نمونه‌هايي از مقامات والاي انسان‌هاي واقعي را نشان مي‌دهد، تا هدف از اين دستورات متين آسماني را به بشر بفهماند. قرباني نمودن فرزند و يا ذبح گوسفند، مطلوب اساسي نيست، بلكه هدف، پرورش افكار ناب، دل‌هاي پاك و جان‌هاي منزه است. خداوند در قرآن مي‌فرمايد: پس همين كه ابراهيم و اسماعيل سر تسليم فرود آوردند و ابراهيم، او را بر پيشاني بر زمين خوابانيد، ندايش داديم كه اي ابراهيم! بحق، تصديق مأموريت در خواب نمودي و ما به نيكوكاران اين چنين پاداش مي‌دهيم.
و اين گونه بود كه ابراهيم و اسماعيل به عموم جهانيان نشان دادند كه آنچه عيار گوهر انسانيّت را بالا مي‌برد و او را موجودي شريف مي‌گرداند، همان حالت خضوع و تسليم در برابر حق تعالي است.
پايان روز دهم
ذي‌الحجه از ماه‌هاي شريف سال است. در زمان رسول خدا صلي الله عليه و آله، هنگامي كه اين ماه فرا مي‌رسيد، اصحاب به انجام عبادات اهتمام فراواني مي‌ورزيدند. از رسول خدا (ص) نقل است كه عمل خير و عبادت، در هيچ ايّامي نزد حق تعالي محبوب‌تر از دههي اوّل ماه ذي‌الحجه نيست. آري، اين همان ده روزي است كه در قرآن مجيد، به عنوان ايّام معلومات نام شده و در نهايتِ فضيلت و بركت مي‌باشد و در كتاب‌هاي ادعيه، اعمال مخصوصي براي اين دهه ذكر شده است. مسلمانان در اين ده روز، با انجام عبادات، دل‌هاي خويش را از تاريكي‌ها و ظلمت‌ها شستشو مي‌دهند و قلب‌هاي خود را سرشار از عشق و محبت مي‌نمايند و بدين سبب پايان اين روز را جشن مي‌گيرند و با معبود خويش پيمان مي‌بندند كه ديگر به تعلّقات زندگي دل نبندند و هميشه در مسير رضاي او قدم بردارند.
اعمال عيد قربان
عيد سعيد قربان فرصت بسيار خوبي است تا مؤمنان با انجام عبادات (ضمن بهره‌وري از فيوضات الهي)، به پروردگار خويش تقرّب يابند.
در كتاب‌هاي ادعيه، افزون بر بيان فضيلت و اهميت اين روز بزرگ، اعمال بسياري مخصوص آن ذكر كرده‌اند. از جمله اعمال مستحب در اين روز، غسل كردن است كه بسيار بر آن تأكيد شده، همچنين برگزاري نماز عيد مي‌باشد كه بهتر است زير آسمان (مكان بدون سقف) خوانده شود. از اعمال مستحب ديگر در اين روز، قرباني كردن و تناول از گوشت قرباني است و نيز وارد شده است كه در اين روز، دعاي شريف ندبه و همچنين دعاي مخصوص امام سجاد قرائت شود. پس شايسته است، در اين روز، بدون آنكه وقت خود را به بطالت بگذرانيم، با انجام اين اعمال، مورد رحمت و عنايت پروردگار خويش قرار گيريم.
فضيلت قرباني
يكي از اعمال با فضيلت و مهم در روز عيد قربان، عمل قرباني مي‌باشد كه در روايات، بسيار بر آن تأكيد شده است. امام باقر عليه‌السلام مي‌فرمايند: «خداوند قرباني كردن و اطعام نمودن را دوست دارد». بعضي از علما چنين بيان نموده‌اند كه بهتر است قرباني كننده، گوشت قرباني را سه قسمت كند؛ قسمتي از آن را بين همسايه‌ها تقسيم نمايد، قسمت ديگر را به فقيران ببخشد و قسمت آخر را نيز براي خانوادهي خود نگه دارد.
ياد حسين عليه‌السلام در عيد قربان
شب و روز عيد قربان، يكي از اوقات بسيار شريف براي زيارت سالار شهيدان، حضرت اباعبداللهالحسين عليه‌السلام است كه در فضيلت و ثواب آن، روايات بسياري وارد شده است. سرّ اين امر، آن است كه ياد و حماسهي جاودان امام حسين (ع) در اين روز در ذهن‌ها تكرار شود؛ چرا كه اگر ابراهيم خليل يك قرباني، به قربانگاه مني آورد و سالم بازگرداند، امام حسين عليه‌السلام، در يك روز، هفتاد و دو تن قرباني، به قربانگاه كربلا آورد و سرهاي بريده و اجساد آغشته به خون ياران و عزيزانش را، از كودك شيرخوار گرفته تا پيرمرد كهنسال، همه يك جا، به پيشگاه پروردگار خويش تقديم نمود.
قرباني حقيقي
در آيهي 37 سورهي حج آمده است: «هرگز گوشت و خون قرباني‌ها، به خدا نمي‌رسد، بلكه آنچه به خدا مي‌رسد، تقواي شماست». آري، خداوند طالب تقواست و تقوا يعني از بين بردن شيطان دروني هواي نفس؛ زيرا كشتن ديو نفس امّاره، وسيلهي نزديكي آدمي در پيشگاه حضرت حق است.